به بهانه ثبت ملی قصه مهمان های ناخوانده

قصه مهمان ‌های ناخوانده با تلاش دفتر آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی ناملموس و دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۱۳۹۴ در فهرست میراث ناملموس ثبت شد.

لیلا کفاش‌زاده، مسوول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه و کارشناس این پرونده با اعلام این خبر گفت: قصه مهمان های ناخوانده قصه‌ای قدیمی است که سینه به سینه از سوی مادر بزرگ‌ها یا دایه‌ها برای کودکان روایت شده است.

او با اشاره به جمع‌آوری و چاپ قصه مهمان های ناخوانده در دهه ۳۰  از سوی مهدی صبحی گفت: این قصه برای نخستین‌بار در سال ۱۳۴۵ از سوی فریده فرجام بازنویسی و در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چاپ شد.

او با بیان این که فریده فرجام این قصه را در دهه بیست و در دوران کودکی خود از دایه‌اش شنیده بود، گفت: فرجام بعدها که به عنوان کار حرفه‌ای به دنبال بازنویسی این قصه بود، شاهدهای مختلف آن را به دست آورد و با یک نگاه پژوهشی، قصه را بازنویسی کرد.

کفاش‌زاده گفت: قصه مهمان های ناخوانده افزون بر اینکه یکی از قصه‌های قدیمی فولکلور محسوب می‌شود، نخستین کتاب کودک چاپ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز هست.

او با اشاره به چاپ این اثر به صورت کتاب و لوح فشرده از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طرحی به نام هفت موزه هفت قصه را با قصه مهمان های ناخوانده در هفت موزه قصه‌گویی کرده است.

او افزود: در این طرح سعی شد تا داستان با مشارکت کودکان و در موزه‌ها به شکل‌های گوناگون ارائه شود.

وی در ادامه از موزه صلح، موزه فرش، موزه رضا عباسی، باغ نگارستان، موزه مقدم، موزه ملی ایران و موزه آبگینه به عنوان موزه‌های مشارکت‌کننده در این طرح نام برد.

ویژگی‌های قصه مهمان های ناخوانده

این کارشناس کودک، قصه مهمان های ناخوانده را قصه‌ای مبتنی بر ارتباط انسان و حیوان‌ها و فوایدی که حیوانات برای انسان دارند، دانست و گفت: دوستی شخصیت‌های متضاد مانند سگ و گربه در کنار هم، مفهوم صلح را از راه قصه‌گویی به کودکان می‌آموزد و  والدین و حتی مربیان از راه روایت و قصه‌گویی می‌توانند مفهوم صلح و دوستی و پذیرش تفاوت‌ها را به کودکان بیاموزند.

او از دیگر وِیژگی‌های این قصه به مهمان‌نوازی مادربزرگ اشاره کرد و گفت: مهمان‌نوازی می‌تواند به طور مستقل یک اثر ناملموس برای فرهنگ ایرانی محسوب شود. آداب مهمان‌نوازی و خواباندن مهمان در خانه‌ای که برای خود صاحبخانه نیز جای کافی ندارد دقیقا منطبق با فرهنگ مردم ایران است و این قصه به خوبی این ویژگی را ارائه می‌دهد که همچنان نیز جاری و ساری است.

وی مهمان‌نوازی را بخشی از هویت جامعه ایرانی دانست و گفت: حتی در سال‌های گذشته اصطبلی برای اسب‌های مهمان‌ها وجود داشت و زنان خانه همیشه مقداری غذا بیشتر می‌پختند تا اگر مهمانی سر زده به خانه آن‌ها آمد، بتوانند از او پذیرایی کنند.

 کفاش‌زاده خاطرنشان کرد: قصه مهمان های ناخوانده نه تنها بر اصل مهمان‌پذیری تاکید دارد بلکه مفهوم ناخوانده بودن مهمان را نیز دربردارد.