ویژگی های آموزش و پرورش کانادا

نظام آموزشی و ساختارآن درایالات و قلمروهای کانادا به کلی با یکدیگرمتفاوت اند.اما به طورکلی میتوان گفت نظامهای آموزشی کشورکانادا ازیک دوره پیش دبستانی با مدت زمانی۱تا۲سال؛مقطع آموزش ابتدایی با مدت زمان ۵ تا ۸سال و مقطع آموزش متوسطه، تا پایان پایه۱۲تحصیلی؛متشکل شده است .

از آنجاییکه وظیفه رسیدگی و نظارت برحوزه آموزش درکشورکانادا به طور کامل درحوزه اختیارات ایالات وقلمروهای کشور قرار دارد از این روی هیچگونه نظام آموزشی فدرالی در این کشور وجود ندارد.به دیگر سخن نوعی تعهد ملی نسبت به حوزه آموزش دراین کشور به چشم خورده وآموزش پایه برای کلیه شهروندان کانادایی آزاد و رایگان می باشد.البته دراین میان هر ایالت با وجود تشایه در اغلب زمینه ها با سایر ایالات،علائق منطقه ای خاص خود را نیزدنبال مینماید.درحوزه آموزش عالی، موسسات به دو دسته کالج های ایالتی ودانشگاه ها تقسیم میگردند..درکشورکانادا تفاوتهای عمده ای میان نظام آموزشی ایالات مختلف مشهود میباشد.به نحویکه درکشورکانادا برخلاف سایرکشورها که کلاس۴دبیرستان آخرین سال تحصیلی مقطع متوسطه محسوب میگردد؛ درکشورکانادا براساس قوانین خاص ایالتی هرایالت پایان مقطع متوسطه در ایالات مختلف از سال۱۱تا۱۳ادامه می یابد.آموزش عالی درکشورکانادا ازطریق موسسات آموزش عالی تحت عناوین ذیل به دانشجویان ارائه میگردد :

۱.دانشگاه های ایالتی

۲.دانشکده های ایالتی

۳.کالج های ایالتی

۴.کالج های کاربردی

۵.موسسات غیررسمی فنی وحرفه ای

ازآنجاییکه اغلب دانشگاهها و مراکزآموزش عالی کشورکانادا به صورت گسترده ازمحل بودجه ملی تأمین اعتبار میگردند از این روی دانشجویان خارجی قادر خواهند بود با پرداخت شهریه ناچیزازدوره های آموزش عالی پیشرفته برخوردارگردند.در دانشگاهها حیطه وسیعی ازدوره های آموزشی ومدارک علمی متنوع من جمله کارشناسی، کارشناسی ارشد،دکتری وگواهینامه فنی وحرفه ای ارائه میگردد.درنظام آموزشی کشورکانادا سعی براین است که دانش آموزان به روشهای مختلف درمدارس دولتی تحصیل نمایند بطوریکه دربرخی موارد مطابق با نیازدانش آموزان برنامه های آموزشی جداگانه ای پیش بینی شده (سیستم جداسازی)و یا ازبرنامه های عادی آموزشی برخوردار میگردند.(سیستم تلفیق ). 

نهادهای مرکزی آموزشی

مسئولیت اداره و رسیدگی برامورآموزشی کشورکانادا برعهده هریک از۱۰ ایالت و۲ قلمرو کشور می باشد. ازاینروی،باوجودیکه ساختارهای آموزشی سراسرکشورکانادا تاحدودی مشابه یکدیگرمیباشد با اینحال هریک از۱۰ ایالت و۲ قلمرو کشور ازلحاظ حقوقی درقبال خدمات رسانی فرهنگی وتاریخی به کسب تکلیف از دپارتمان ملی آموزش مبادرت مینمایند.

مقاطع آموزشی پیش دبستانی و ابتدایی ومتوسطه

اغلب ایالتهای کشورکانادا به ارائه برنامه های آموزشی۱ساله مقطع آموزشی پیش دبستانی به کودکان۵ ساله مبادرت می نمایند.گفتنی است که رسیدگی ونظارت برامور آموزشی  مقطع آموزشی فوق برعهده مقامات آموزشی محلی میباشد.

اصلی ترین هدف مقطع آموزشی پیش دبستانی درکشورکانادا رشدجسمانی، ذهنی، اجتماعی و عاطفی کودکان کانادایی به بهترین نحو میباشد.مقطع آموزشی فوق۱تا۲ سال به طول انجامیده وسنین۴ تا ۵سالگی را شامل میگردد. گفتنی است که مقطع آموزش پیش دبستانی دراغلب ایالات کشورکانادا اجباری نبوده و به طور رایگان ارائه میگردد.

مقطع آموزشی ابتدایی درکشورکانادا۵ تا ۸ سال به طول می انجامد. سن شروع دوره آموزشی مذکوردرنظام آموزشی ایالات کشورمتفاوت است؛اما به طور متوسط سن ورود سن۶ سالگی است.گفتنی است که گذراندن مقطع آموزش ابتدایی برای کلیه شهروندان کانادایی اجباری و رایگان میباشد.مدت زمان ارائه دروس آموزشی درمقطع آموزش ابتدایی به طور متوسط ۲۷ ساعت در هفته میباشد. امکانات آموزشی تا پایان مقطع آموزشی متوسطه،برای کلیه شهروندان کانادایی و افراد غیربومی مستقر درکشور آزاد بوده وهیچ گونه هزینه ای در برندارد.این دوره آموزشی معمولا تا سن۱۸سالگی به طول می انجامد. سنین دوره های آموزشی پایه از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت بوده وعموماً از سنین۶یا۷سالگی آغاز شده و درسن۱۶ سالگی یا ۱۸ به اتمام می رسد.دراغلب ایالتهای کشور،مقطع آموزش ابتدایی۶ تا۷ سال به طول می انجامد.پس ازاین دوره درمقطع آموزش متوسطه رشته های تحصیلی متنوعی نظیررشته های مختلف فنی حرفه ای و تئوریک به دانش آموزان ارائه میگردد. سن آغاز و پایان مقطع آموزشی متوسطه درکشورکانادا به تبع متناوب بودن مدت زمان مقطع آموزش ابتدایی؛ متفاوت میباشد؛اما عموما  دوره آموزشی مذکور مقاطع آموزشی کشور تا پایان پایه۱۲را شامل میگردد. درمرحله گذارازمقطع آموزش ابتدایی به مقطع آموزش متوسطه ازایالتی به ایالت دیگرمتفاوت میباشد.به عنوان مثال، درایالت کبک، مقطع آموزش متوسطه۱۱سال تحصیلی را شامل میگردد.درایالت انتاریو،جهت ورود به مراکزآموزش عالی ودانشگاه های ایالتی گذراندن۶ واحد آموزش دانشگاهی الزامیست.گفتنی است که۶ واحد آموزشی مذکور درطول دوره آموزشی۴ساله مقطع متوسطه ویادرخلال آموزش تکمیلی۱ساله پس از اتمام مقطع آموزشی متوسطه ارائه میگردد.

نرخ ثبت نام دانش آموزان در مقاطع مختلف آموزش پایه

بنابرآخرین آماربدست آمده درسال۱۹۹۵؛ نرخ ناخالص ثبت نام درمقاطع مختلف آموزشی کشور کانادا به شرح ذیل میباشد:

مقطع آموزش پیش دبستانی: ۶۴ درصد

مقطع آموزشی ابتدایی:۷/۹۷درصد   

مقطع آموزشی متوسطه:۱۰۶ درصد

گواهینامه آموزشی دیپلم متوسطه

مدرک تحصیلی دیپلم پس ازاتمام مقاطع آموزشی ابتدایی و متوسطه و پس ازبررسیهای۱تا۲ساله به دانشجویان اعطا میگردد. گواهینامه پایان دوره متوسطه به دانش آموزانی اعطا میگردد که واحدهای اجباری و اختیاری تحصیلی خودرا باموفقیت پشت سرگذارده باشن گفتنیست که عموم کالجهای آموزشی کشورکانادا به اعطای  مدرک علمی مذکور مبادرت می نمایند.

شمار معلمین مقاطع آموزشی ابتدایی و متوسطه

درخلال سالهای ۸۵-۱۹۸۴،شمارمعلمین ومربیان تمام وقت مدارس دولتی کانادا ازآمار نسبتاً پایینی برخوردار بود و این درحالیست که طی سالهای اخیراین تعداد رو به افزایش نهاده است. براساس آمار ارائه شده ازسوی دایره آمارکانادا ،کلیه کادر اداری حوزه آموزش اعم از معلمین، مدیران، معاونین، روءسا؛

دپارتمانهای آموزشی؛کتابداران و اعضای هیأت بازرسان آموزشی درزمره فرهنگیان کشورکانادا محسوب می گردند. درفاصله سالهای ۸۵-۱۹۸۴و۹۲- ۱۹۹۱میلادی،تعداد معلمین ومربیان کشورکانادا از رشد۱۳درصدی برخوردارگردید و این درحالی بود که نرخ رشد تعداد دانش آموزان کشور تنها بر ۵درصد بالغ میگردید. این درحالیست که درفاصله سالهای۱۹۹۲-۱۹۹۱و۱۹۹۳-۱۹۹۲میلادی،شمارمعلمین و مربیان تاحدودکمی کاهش یافت.ازاین روی درسال۹۳-۱۹۹۲میلادی مدارس دولتی کشور تعداد ۲۸۳۴۲۷ معلم  و مربی تمام وقت را به استخدام خود درآوردند.  درهمان اثناء از تعداد ۷۷ هزار دانش آموز دردوره های تحصیلی مختلف ثبت نام به عمل آمد که درمقایسه با سال۹۲-۱۹۹۱ میلادی؛ از رشد۵ /۱ درصدی برخوردار گردید. درفاصله سالهای۸۵-۱۹۸۴و۹۲-۱۹۹۱میلادی باوجود ثبات درشمارمعلمین ومربیان مرد مقاطع آموزشی ابتدایی ومتوسطه؛ شمارمعلمین ومربیان زن دراین دو مقطع تحصیلی به طور مداوم درحال افزایش بوده است.

توزیع سنی معلمین مقاطع آموزش ابتدایی و متوسطه

طی سالهای اخیرتوزیع سنی معلمین مقاطع آموزش ابتدایی ومتوسطه کانادایی ازرشد چشمگیری برخوردار بوده است. متوسط سن معلمین درسال تحصیلی۱۹۷۳-۱۹۷۲میلادی از۳۴سال به ۳۸سال در سال تحصیلی۱۹۸۳-۱۹۸۲ و۴۲ سال درسال تحصیلی۱۹۹۳-۱۹۹۲ افزایش یافته است.به عبارت دیگر، میزان۶/۶۰ درصد معلمین کانادایی درسال۱۹۷۳-۱۹۷۲میلادی ازسنین زیر۳۵سال؛۴۲درصد ازآنان درسال۱۹۸۲ –۱۹۸۱میلادی وتنها ۷/۲۲درصد ازآنان در سال۹۳-۱۹۹۲میلادی دراین رده سنی قرار داشتند. درهمان اثناء، نسبت معلمین ۳۵ سال وبالاتر؛ از۴/۳۹ درصد درسال۱۹۷۳-۱۹۷۲ میلادی به۵۸ درصد درسال۸۲-۱۹۸۲و به۳/۷۷درصد درسال۹۳-۱۹۹۲میلادی افزایش یافت. دراین میان گروه سنی۴۹-۳۵ سال بیشترین تعداد گروه معلمین را به خود اختصاص دادند. طبق آخرین اطلاعات منتشره ازسوی دپارتمان آموزش کانادا درخلال سالهای۲۰۱۰-۲۰۰۱ میلادی،شماربسیارزیادی ازمعلمین ومربیان کانادایی درجهت اعمال سیستم تعادلی درنظام آموزشی کشور بازنشسته گردیده ویا در آستانه بازنشستگی قرار میگیرند.

طبق آخرین آماربدست آمده درسال تحصیلی۱۹۹۶- ۱۹۹۵درصد دانش آموزان کانادایی تحت تعلیم مراکزخصوصی آموزشی بر۲/۵درصد بالغ میگردد.دراین آمارگیری همچنین مشخص گردیدکه نرخ ثبت نام کنندگان مراکزآموزشی خصوصی نسبت به سالهای گذشته سیرصعودی داشته است.افزایش۲/۴درصدی ثبت نام کنندگان مراکزآموزشی خصوصی درسال تحصیلی ۹۵-۱۹۹۴نسبت به سال۹۶-۱۹۹۵خود مبین این قضیه است. 

برنامه های آموزشی درنظام آموزشی کشورکانادا معمولاً درمقاطع پائینترآموزشی دروس اجباری را شامل گردیده و درمقاطع بالاتر به تدریج تعداد دروس اجباری محدودترو برتعداد دروس انتخابی افزوده میگردد. ازجمله دروس اصلی اجباری که درنظامهای آموزشی ایالات کشوربسیارمتغیرمیباشد میتوان به دروس زبان اصلی آموزشی، ریاضیات، هنر، علوم اجتماعی، تربیت بدنی، علوم دینی و اخلاق اشاره نمود. در برخی از ایالات کشور نیز دروس دیگر من جمله دروس آموزشی زبان دوم،اقتصاد، بهداشت،مهارتهای فردی واجتماعی،آشنایی با تکنولوژی وکامپیوتر در زمره دروس اجباری ارائه میگردد.هریک ازایالات کشورکانادا به تدوین وتعیین برنامه های آموزشی خود مبادرت می نمایند ، لیکن مواد درسی پایه و عمومی درکلیه ایالات کشوردروس آموزشی زبان،ریاضیات،علوم اجتماعی، هنرهای زیبا،تربیت بدنی؛مهارتهای فردی واجتماعی؛علوم دینی و آموزش زبان دوم را شامل میگردد.

نحوة ارتقاء دانش آموزان به مقاطع بالاتر آموزشی

نحوه ارتقاء دانش آموزان کانادایی به مقاطع بالاترآموزشی تاپایان مقطع آموزش ابتدایی به طورخودکار صورت می پذیرد.ازاینروی درنظام آموزش ابتدایی کشورکانادا جهت حصول اطمینان از روند یادگیری دانش آموزان،ازراهکارهای آموزشی نظیربرگزاری کلاسهای آموزشی کمکی و تقویتی و یا ارائه آموزشهای انفرادی و خصوصی به دانش آموزان ضعیف به عوض اعمال سیستم مردودی استفاده میگردد.

آموزش  معلمان

مدارک مورد نیاز جهت تدریس در سطوح مختلف آموزشی

مدارک کلیه معلمین مقاطع آموزشی ابتدایی و متوسطه کانادایی به یکی از۲شیوه ذیل ارائه میگردد:

۱.کارشناسی آموزش که درمدت زمان۵-۴سال(درایالت کبک ۳ سال) به فارغ التحصیلان رشته های آموزشی ارائه میگردد.

۲.دارندگان مدرک کارشناسی غیرآموزشی که پس ازگذراندن دوره آموزشی۱یا۲ساله پس از دوره کارشناسی به دریافت مدرک  آموزش نائل میگردند.

از جمله دروس محوری سطح کارشناسی آموزش میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:

۱.مهارتهای عمومی آموزش

۲.مهارتهای ارتباطی

۳.مدیریت آموزشی

۴.تنظیم اهداف آموزشی

۵. ارزشیابی تحصیلی

۶.متدلوژی آموزشی

۷.روانشناسی یادگیری / رشد کودک ( روانشناسی آموزشی )

۸.جامعه شناسی آموزش 

۹.تاریخ و فلسفه آموزش

۱۰.قوانین و خط مشی های آموزشی

۱۱.درآمدی بر آموزش

۱۲.تکنولوژی اموزشی